เรื่อง ทำนองเทศน์มหาชาติกัณฑ์มัทที ในประเพณีตั้งธัมม์หลวง

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ เป็นการวิจัยทำนองเทศน์มหาชาติ กัณฑ์มัทที ในประเพณีตั้งธัมม์หลวงของจังหวัดเชียงใหม่ โดยกระบวนการวิจัยครั้งนี้ อาศัยหลักการทางมานุษยดนตรีวิทยา (Ethnomusicology) ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสำนวนบทเทศน์ ข้อมูลบริบท ลักษณะวิธีการเทศน์มหาชาติ กัณฑ์มัทที และลักษณะเฉพาะทางดนตรีในทำนองเทศน์มหาชาติ กัณฑ์มัทที ในประเพณีตั้งธัมม์หลวงจังหวัดเชียงใหม่ผลการวิจัยพบว่า การเทศน์มหาชาติ หรือเวสสันดรชาดกมีที่มาจากพระคาถาพัน เป็นภาษาบาลีอยู่ในนิบาตชาดก อันเป็นส่วนหนึ่งของพระไตรปิฏกมหาชาติ หรือ เวสสันดรชาดก ประกอบด้วยเรื่องราวทั้งหมด 13 กัณฑ์ผลการวิเคราะห์พบว่าทำนองเทศน์มหาชาติกัณฑ์มัทที ในประเพณีตั้งธัมม์หลวง ใช้สำนวนเทศน์ฉบับไผ่แจ้เรียวแดง ระบำเทศน์แบบ พร้าวไกวใบองค์ประกอบ การเทศน์มหาชาติ กัณฑ์มัททีแบ่งได้ 6 ส่วน ประกอบด้วย อาราธนาธรรมอื่อกั่นโลง กาบเก๊า ตั้งนโมฯ เนื้อธัมม์กัณฑ์มัทที และกาบปลาย การเทศน์ของชาวล้านนา แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่การเทศน์ ทำนองแบบ ธรรมวัตรและการเทศน์ ทำนองแบบมหาชาติ พบเทคนิคการเทศน์ ดังนี้ ตั้ง เทียว เหลียววาง ยั้ง ขึ้น หว้าย ก่าย และยั้ง เทคนิคต่างๆ นี้จะอยู่ภายใต้กรอบ ของทำนองเทศน์4 รูปแบบ ซึ่งได้มีการกำหนด สัญลักษณ์ เพื่อช่วยในการเทศน์ดังนี้ เหินสูง ( / ) เหินต่ำ ( , ) ละม้าย (๙ ) และลงเสียง ( o ) สัญลักษณ์เหล่านี้ จะเขียนสำหรับเนื้อธัมม์เพื่อเป็นแนวทางในการเทศน์ เพื่อช่วยในการออกเสียง ควบคู่ไปกับบทเทศน์