การผสานองค์ความรู้ในการพัฒนาฌาปนสถานสู่การเป็นพื้นที่ชุมชน

Abstract

การปรับปรุงสุสานให้กลายเป็นพื้นที่ชุมชนนั้นได้รับความนิยมมาอย่างยาวนานในต่างประเทศ ในปัจจุบันความพยายามที่จะพัฒนาฌาปนสถานให้กลายเป็นพื้นที่ชุมชนในประเทศไทยนั้นมีจำนวนมากขึ้นอย่างเห็นได้ชัดเนื่องจากการสนับสนุนของรัฐ กรณีศึกษาในประเทศไทยกรณีหนึ่งคือการปรับเปลี่ยนป่าช้าวัดดอนเป็นพื้นที่ชุมชนที่ประสบความสำเร็จในการทำพื้นที่ฌาปนสถานในเมืองให้กลายเป็นพื้นที่ชุมชนเชียงใหม่เป็นอีกเมืองหนึ่งที่เห็นได้อย่างชัดเจนถึงความพยายามพัฒนาฌาปนสถานหลายแห่งให้กลายเป็นพื้นที่ชุมชน ฌาปนสถานช่างเคี่ยนเป็นพื้นที่หนึ่งซึ่งได้รับการพัฒนาจนได้รับความนิยมในการเข้าไปใช้งานจากคนในชุมชน ในขณะที่หลายฌาปนสถานไม่ได้รับความนิยมมากนัก เช่น ฌาปนสถานหายยา ที่แทบไม่มีผู้คนเข้าไปใช้งาน ทั้งๆ ที่ตั้งอยู่ในชุมชนเมืองเช่นเดียวกัน นมาซึ่งคำถามที่ว่าเหตุใดผู้คนจึงเข้าไปใช้ฌาปนสถานแห่งหนึ่งในการเป็นพื้นที่ชุมชนมากกว่าอีกแห่งหนึ่ง และทำให้เกิดสมมติฐานว่า สาเหตุหนึ่งของการที่ผู้คนไม่เข้าไปใช้งานในฌาปนสถานนั้น เนื่องมาจากฌาปนสถานที่ถูกพัฒนาให้กลายเป็นพื้นที่ชุมชนนั้นๆ ไม่มีลักษณะที่ส่งเสริมให้เกิดกิจกรรมเลือกที่จะทำและกิจกรรมทางสังคม ซึ่งลักษณะที่ไม่ส่งเสริมดังกล่าวเกิดขึ้นจากปัญหาการขาดองค์ความรู้ในการพัฒนาฌาปนสถานให้กลายเป็นพื้นชุมชนและขาดการทำเอกสารคู่มือแนวทางการพัฒนาฌาปนสถานที่ชัดเจนสำหรับผู้ที่เกี่ยวข้องในการพัฒนาปรับปรุงฌาปนสถานโดยในบทความนี้ ผู้เขียนเสนอว่าองค์ความรู้ในการพัฒนาฌาปนสถานเพื่อเป็นพื้นที่ชุมชนนั้นควรประกอบขึ้นจากการผสานองค์ความรู้สามส่วนคือ 1) มาตรฐานฌาปนสถาน 2) ลักษณะของพื้นที่ชุมชนที่ส่งเสริมให้เกิดกิจกรรมทางสังคม และ 3) ลักษณะของชุมชน