ภาวะพุทธิปัญญาบกพร่องเล็กน้อยในผู้ป่วยโรคสมองขาดเลือด: ความชุก ลักษณะเฉพาะ และปัจจัยที่เกี่ยวข้อง

Abstract

โรคสมองขาดเลือดเป็นโรคหนึ่งที่ทำให้เกิดการเจ็บป่วยและเสียชีวิตทั่วโลก และเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดภาวะพุทธิปัญญาบกพร่องเล็กน้อย (mild cognitive impairment) การวิจัยแบบย้อนหลังนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบความชุกของภาวะพุทธิปัญญาบกพร่องเล็กน้อยจากแบบทดสอบสภาพสมองเบื้องต้นฉบับภาษาไทย (MMSE-Thai 2002) และแบบประเมินภาวะพุทธิปัญญา Montreal Cognitive Assessment (MoCA) ฉบับภาษาไทย รวมถึงลักษณะเฉพาะ และปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะพุทธิปัญญาบกพร่องเล็กน้อยในผู้ป่วยโรคสมองขาดเลือดจำนวน 52 คน ที่มารับการรักษาแบบผู้ป่วยนอก ณ แผนกอายุรกรรมโรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย แบบบันทึกข้อมูลส่วนบุคคล แบบบันทึกผลการทดสอบสภาพสมองเบื้องต้นฉบับภาษาไทย และแบบบันทึกผลการประเมินภาวะพุทธิปัญญาMoCA ฉบับภาษาไทย วิเคราะห์ข้อมูลโดยการใช้สถิติพรรณนา สถิติทดสอบความแตกต่างของค่าเฉลี่ยชนิด 2 กลุ่มที่เป็นอิสระต่อกันสถิติทดสอบไคสแควร์และการทดสอบของฟิสเชอร์

ผลการวิจัย พบว่า เมื่อประเมินด้วย MMSE ฉบับภาษาไทย ไม่พบผู้ป่วยที่มีภาวะพุทธิปัญญาบกพร่องเล็กน้อยแต่ในทางตรงกันข้าม เมื่อประเมินด้วย MoCA ฉบับภาษาไทย พบความชุกของภาวะพุทธิปัญญาบกพร่องเล็กน้อยที่ ร้อยละ 65.38 โดยความผิดปกติที่พบ 3 อันดับแรก ได้แก่ความผิดปกติในการทวนซ้ำ การมองเห็นและมิติสัมพันธ์/การบริหารจัดการ และการคิดเชิงนามธรรม โดยค่าความถี่ของความผิดปกติที่พบเท่ากับร้อยละ100, 91.18, และ 82.35 ตามลำ ดับสำหรับปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเกิดภาวะพุทธิปัญญาบกพร่องเล็กน้อยในผู้ป่วยโรคสมองขาดเลือด พบว่ามีเพียงคะแนน MMSE เท่านั้นที่มีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติระหว่างผู้ป่วยที่มีภาวะพุทธิปัญญาปกติและ ผู้ป่วยที่มีภาวะพุทธิปัญญาบกพร่องเล็กน้อย (tdf=50 =4.03, p = .0002) ในขณะที่ อายุ เพศ ระดับการศึกษา ปัจจัยเสี่ยง/โรคร่วมระยะเวลาตั้งแต่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคสมองขาดเลือด และชนิดของโรคสมองขาดเลือดจากการจำแนกโดยเอกซ์เรย์คอมพิวเตอร์ ไม่มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติกับการเกิดภาวะพุทธิปัญญาบกพร่องเล็กน้อย

ภาวะพุทธิปัญญาบกพร่องเล็กน้อยเป็นปัญหาที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยโรคสมองขาดเลือด บุคลากรในทีมสุขภาพควรมีความรู้ความเข้าใจ และตระหนักถึงความชุกของการเกิดภาวะพุทธิปัญญาบกพร่องและควรทำการคัดกรองภาวะพุทธิปัญญาบกพร่องตั้งแต่ในระยะแรก เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับการดูแลอย่างเหมาะสมเพื่อดำรงและฟื้นฟูภาวะพุทธิปัญญาของผู้ป่วย