เรื่องเล่าจากเขื่อนไฟฟ้าพลังน้ำไซยะบุรี : หลักความรับผิดชอบต่อสังคมที่บังคับไม่ได้กับวิถีแห่งอาเซียนต่อสถาบันการเงิน

Abstract

แนวคิดเรื่องความรับผิดชอบขององค์กรธุรกิจต่อสังคม (Corporate Social Responsibility: CSR) ถือว่าเป็นแนวคิดที่มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการดำเนินธุรกิจในปัจจุบัน โดยเฉพาะในบริบทของภูมิภาคอาเซียน แม้ว่าแนวคิดดังกล่าวจะมีการกล่าวถึงมานาน อย่างไรก็ดี แนวคิดดังกล่าวยังขาดความมีประสิทธิภาพในการปรับใช้และการบังคับใช้ในทางปฏิบัติเนื่องจากเป็นแนวคิดที่ตั้งอยู่บนพื้นฐานของความสมัครใจขององค์กรธุรกิจขาดสภาพบังคับทางกฎหมาย อีกทั้งเมื่อพิจารณาประกอบหลักการว่าด้วยวิถีแห่งอาเซียน (ASEAN Way) ซึ่งเป็นทางปฏิบัติของรัฐสมาชิกอาเซียนจึงยิ่งทำให้หลักความรับผิดชอบขององค์กรธุรกิจต่อสังคมในบริบทของภูมิภาคอาเซียนมีความท้าทายในการปรับใช้มากยิ่งขึ้น

เพื่อศึกษาปัญหาความท้าทายของการปรับใช้แนวคิดความรับผิดชอบขององค์กรธุรกิจต่อสังคมและหลักการว่าด้วยวิถีแห่งอาเซียนในบริบทของภูมิภาคอาเซียนดังกล่าว ผู้เขียนได้ศึกษากรณีศึกษาเรื่องเขื่อนไฟฟ้าพลังน้ำไซยะบุรีมาวิเคราะห์และอธิบาย โดยใช้กลวิธีการเล่าเรื่องประกอบการวิเคราะห์เนื้อหา บทความนี้ชี้ให้เห็นถึงปัญหาการปรับใช้แนวคิดหลักความรับผิดชอบขององค์กรธุรกิจต่อสังคมกับหลักการว่าด้วยวิถีแห่งอาเซียนผ่านกรณีศึกษา ผลของการศึกษาแสดงให้เห็นว่าการปรับใช้หลักความรับผิดชอบขององค์กรธุรกิจต่อสังคมมีปัญหาในการบังคับใช้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในบริบทที่เกี่ยวข้องกับสถาบันการเงินนั้น มีแนวโน้มที่ไม่สามารถบังคับได้ ด้วยเหตุนี้ ผู้เขียนจึงเห็นว่าการกำหนดตราสารกฎหมายอย่างอื่นมาใช้บังคับแทนจะส่งผลให้เกิดข้อบังคับที่ชัดเจน และสร้างแนวทางแก่องค์กรธุรกิจให้มีความรับผิดชอบต่อสังคมมากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีหากมีการละเมิดสิทธิมนุษยชนเกิดขึ้นโดยองค์กรธุรกิจ