การค้าในการเมือง กับ มองซิเออร์ เดอ ลามาร์ วิศวกรฝรั่งเศสผู้ออกแบบป้อมกำแพงเมืองในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์

Abstract

ป้อมและกำแพงเมืองแบบยุโรปได้ถูกนำมาใช้ในการปรับปรุงป้อมกำแพงเมืองสมัยพระนารายณ์หลายเมืองด้วยกัน ซึ่งการปรับปรุงนี้สัมพันธ์กับความเคลื่อนไหวทางการค้าและการเมืองในปลายรัชสมัยพระนารายณ์ วิศวกรที่มีบทบาทในช่วงเวลานั้นคือ มองซิเออร์ เดอ ลามาร์ ชาวฝรั่งเศสซึ่งเดินทางเข้ามาพร้อมคณะทูตมองซิเออร์ เดอ โชมอง โดยหน้าที่หลักของเขาคือการออกแบบและควบคุมการก่อสร้างป้อมกำแพงสมัยใหม่จำนวนหลายเมืองในอาณาจักรอยุธยา ระหว่าง พ.ศ.2228-2230 ด้วยเหตุนี้ บทความนี้จึงมีวัตถุประสงค์หลัก 2 ประการคือ ประการแรก ศึกษาแนวคิดและปัจจัยที่ทำให้สมเด็จพระนารายณ์ทรงตัดสินใจดำเนินการปรับปรุงและสร้างป้อมกำแพงเมือง ประการที่สอง ศึกษางานออกแบบและการก่อสร้างที่ทำโดยลามาร์ ด้วยการใช้หลักฐานทางประวัติศาสตร์และโบราณคดีร่วมกันเท่าที่พอจะสามารถสืบค้นข้อมูลได้ ผลจากการศึกษาพบว่า สาเหตุหลักของการปรับปรุงป้อมกำแพงเมืองเกิดขึ้นจากประการแรกคือ ความต้องการในการพัฒนาระบบป้องกันข้าศึก ได้แก่ เชียงใหม่และพม่า และสร้างขอบเขตของอาณาจักรให้เข้มแข็ง ทำให้ต้องมีการปรับปรุงเมืองอยุธยาและเมืองลพบุรี ประการที่สองคือ ต้องการเสริมความเข้มแข็งให้กับเมืองท่าในภาคใต้ได้แก่ เมืองนครศรีธรรมราช เมืองพัทลุง และเมืองสงขลา เพื่อเตรียมการรับมือฮอลันดา และรวมถึงโจรสลัด ประการสุดท้ายคือ การเอื้อผลประโยชน์ให้กับฝรั่งเศสเพื่อเข้าควบคุมเส้นทางการค้าด้านตะวันตกเพื่อให้แทนที่อำนาจของขุนนางท้องถิ่น ทำให้มีการปรับปรุงและสร้างป้อมเมืองบางกอกและเมืองมะริด