พระสงฆ์และชุมชนพุทธศาสนาข้ามแดน ไทย-พม่า: พื้นที่ศาสนาและอธิปไตย

Abstract

บทความศึกษากรณีพระสงฆ์และผู้ย้ายถิ่นชาวพุทธที่ข้ามแดนจากประเทศพม่ามาอยู่ในเขตประเทศไทยและสร้างพื้นที่ทางศาสนาหลายรูปแบบในช่วงสามทศวรรษที่ผ่านมา บทความชี้ให้เห็นว่าพื้นที่ทางศาสนาของชุมชนพุทธย้ายถิ่นซึ่งมีหลายรูปแบบนั้น มีอธิปไตยที่อ้างอิงกับอำนาจศักดิ์สิทธิ์ซ้อนทับกับอธิปไตยที่อ้างอิงกับอำนาจทางกฎหมายของรัฐไทย ด้วยปัจจัยสำคัญคือการอุปถัมภ์ของคณะสงฆ์ไทยที่ยึดธรรมวินัยและจารีตประเพณีของความสัมพันธ์ที่มีต่อคณะสงฆ์ในพม่าในอาณาบริเวณชายแดนที่มีมายาวนาน นอกจากนี้ ความเคารพนับถือพระสงฆ์และพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ของเจ้าหน้าที่รัฐในท้องถิ่น ก็เปิดโอกาศให้พื้นที่ศาสนาของผู้ย้ายถิ่นดำรงอยู่ได้ บทความนี้ชี้ให้เห็นว่า ในพื้นที่อาณาบริเวณชายแดน อำนาจอธิปไตยของรัฐไทยไม่ได้เป็นอำนาจที่สูงสุดเบ็ดเสร็จ แต่เป็นอำจนาจที่ทับซ้อนกับอำนาจศักดิ์สิทธิ์ทางศาสนา ในลำดับขั้นที่ไม่ตายตัว เช่นเดียวกับคณะสงฆ์ไทยที่อยู่บนทางแพร่งระหว่างการยึดหลักกฏหมายรัฐไทยและการยึดหลักพระธรรมวินัย การดำรงอยู่ของอธิปไตยในพื้นที่ทางศาสนาของผู้ย้ายถิ่นจึงมีลักษณะที่ไม่คงที่ ขึ้นอยู่กับการต่อรองในการอ้างอิงกฏหมาย พระธรรมวินัย หรืออำนาจศักดิ์ศิทธิ์ในกลุ่มอำนาจที่เกี่ยวข้องทั้งคณะสงฆ์ไทย เจ้าหน้าที่รัฐไทยและชุมชนพุทธศาสนาย้ายถิ่น