ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการเข้าถึงบริการทันตกรรมของผู้สูงอายุในเขตภาคเหนือตอนล่าง ประเทศไทย

Abstract

การศึกษาแบบภาคตัดขวาง มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินระดับการเข้าถึงบริการทันตกรรม และระบุปัจจัยที่สัมพันธ์กับการเข้าถึงบริการทันตกรรมของผู้สูงอายุ ในเขตภาคเหนือตอนล่าง ในกลุ่มตัวอย่างผู้สูงอายุจำนวน 700 คน ทำการสุ่มแบบหลายขั้นตอน เครื่องมือที่ใช้ คือ แบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา และสถิติถดถอยเชิงพหุคูณแบบขั้นตอน ผลการศึกษาพบว่าผู้สูงอายุร้อยละ 75.0 มีฟันธรรมชาติ โดยเฉลี่ยจำนวน 13.8 ซี่ (+ - 11.8) ร้อยละ 58.3 ไม่ได้ใส่ฟันเทียม ร้อยละ 50.0 ไปพบทันตแพทย์เมื่อมีอาการ ร้อยละ 25.9 ไม่เคยพบทันตแพทย์เลย ส่วนระดับการเข้าถึงบริการ พบว่า ด้านการยอมรับในบริการมีคะแนนสูงสุด ร้อยละ 73.43 และด้านการเข้าถึงสถานบริการ มีคะแนนต่ำสุด ร้อยละ 65.46 และพบว่ามีปัจจัย 5 ด้าน ที่สัมพันธ์กับการเข้าถึงบริการ ได้แก่ 1) การไม่ได้เรียนหนังสือ 2) อาชีพเกษตรกร 3) อาชีพรับจ้าง 4) การอยู่คนเดียว และ 5) การมีรายได้ของตนเอง ซึ่งปัจจัยทั้งหมด สามารถร่วมกันพยากรณ์คะแนนรวมการเข้าถึงบริการทันตกรรมได้ร้อยละ 7.7 ข้อเสนอแนะควรให้ความสำคัญกับการจัดบริการเชิงรุก และการรับส่งผู้สูงอายุไปรับบริการทันตกรรม

A cross-sectional study aimed to 1) assess the level of access to dental care services of elderly in Lower Northern Region and 2) identify factors related to access to dental care services of elderly in Lower Northern Region, Thailand. The sample of 700 elderly was sampled by multi-stage sampling techniques. Questionnaire was used to gather the data which were analyzed by descriptive statistics and stepwise multiple regression analysis. The results revealed the most of the elderly (75.0%) retained their natural teeth and mean of number of teeth were 13.8 (+-11.8). The majority of 58.3 % of the elderly had no denture, 50.0% of the elderly visited the dentists when they had the symptoms and 25.9 % of the elderly had never visited the dentists. In terms of access to dental services, the highest score was in the domain of acceptability (73.43 %) and the lowest score was accessibility (65.46 %). Education, occupation (farmer and employee), living alone and income jointly predicted 7.7 % of access to dental care services (R2 adjusted = 0.077). This study suggests that providers should focus on the proactive dental care services and the transportation of the elderly.