วิหารทรงจ้างมูบในพื้นที่จังหวัดพะเยาและพื้นที่ใกล้เคียงในแขวงไซยะบูลี สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว

Abstract

การวิจัยนี้มุ่งศึกษารูปทรง ผังพื้น และการใช้งานพื้นที่ภายในของวิหารในพื้นที่จังหวัดพะเยาและพื้นที่ใกล้เคียงในแขวงไซยะบูลี สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว และมีระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยทำการศึกษาเชิงลึกในกลุ่มตัวอย่างวิหารทรงจ้างมูบหรือวิหารที่มีการลดชั้นหลังที่มุขโถงด้านหน้าวิหาร 1 ครั้งของวัดในพื้นที่จังหวัดพะเยา 24 หลัง และในพื้นที่ในแขวงไซยะบูลี สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว 19 หลัง การเก็บข้อมูลด้านสถาปัตยกรรมของวิหารทำโดยการร่างภาพผังพื้น การถ่ายภาพส่วนประกอบต่างๆ ทั้งภายในและภายนอกวิหาร รวมทั้งสัมภาษณ์ผู้ที่เกี่ยวข้องในเรื่องประวัติศาสตร์การก่อตั้งชุมชนและชาติพันธุ์หลักของชุมชน ประวัติศาสตร์การสร้างหรือซ่อมแซมวิหารและการใช้งานพื้นที่ภายในวิหาร ผลการวิจัยพบว่าวิหารทรงจ้างมูบในจังหวัดพะเยา และพื้นที่ใกล้เคียงในแขวงไซยะบูลีมีความคล้ายกันในรูปทรงของวิหารทรงจ้างมูบที่มีการลดชั้นหลังที่มุขโถงด้านหน้าวิหาร 1 ครั้ง และมีผังพื้นและการใช้งานพื้นที่ภายในวิหารที่แทบไม่ต่างกันเลย ซึ่งลักษณะของวิหารทรงจ้างมูบที่เชื่อมโยงกันนี้ถูกกำหนดด้วยคติความเชื่อและหลักพิธีกรรมที่ใกล้เคียงกันของชาติพันธุ์ไทลื้อและไทยวนซึ่งเป็นประชากรหลักตั้งถิ่นในทั้งสองพื้นที่ นอกจากนั้นชาวไทลื้อและไทยวนในทั้งสองพื้นที่ยังมีความสัมพันธ์ทางเครือญาติและมีการไปมาหาสู่กันเพื่อค้าขายมานานก่อนการกำหนดเขตแดนระหว่างประเทศเช่นปัจจุบัน ลักษณะของวิหารทรงจ้างมูบซึ่งเชื่อมโยงวัฒนธรรมของทั้งจังหวัดพะเยาและแขวงไซยะบูลีเป็นตัวแทนแสดงถึงความสัมพันธ์ทางวัฒนธรรมที่มีมาอย่างยาวนานของคนทั้งสองพื้นที่ ซึ่งประเด็นการวิจัยนี้สามารถนำไปสู่ความร่วมมือทั้งทางการศึกษาด้านวัฒนธรรม และการท่องเที่ยวต่อไปในอนาคต