รัฐธรรมนูญไทยกับความหลากหลายทางเพศ

Abstract

บทความนี้มุ่งศึกษา 1) เหตุผลและความจำเป็นของการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนของกลุ่มบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศ และ 2) การปรับใช้หลักการห้ามเลือกปฏิบัติเพื่อคุ้มครองกลุ่มบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศในองค์การสหประชาชาติ รวมถึงแนวทางปฏิบัติของต่างประเทศและประเทศไทย โดยเป็นการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพในลักษณะการทบทวนวรรณกรรมและการวิเคราะห์เอกสาร ทั้งนี้เพื่อแสวงหาแนวทางการตีความรัฐธรรมนูญเพื่อคุ้มครองกลุ่มบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศในประเทศไทยให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด ผลจากการศึกษาพบว่า แนวคิดเรื่องความหลากหลายทางเพศเกิดจากการยอมรับว่าเพศของมนุษย์มิได้ยึดโยงกับเพศสรีระอีกต่อไป หากแต่มีความเชื่อมโยงกับวิถีทางเพศและอัตลักษณ์ทางเพศซึ่งมีความหลากหลายแตกต่างกัน ต่อมาองค์การสหประชาชาติได้นำเรื่องวิถีทางเพศและอัตลักษณ์ทางเพศมาใช้เป็นศูนย์กลางในการให้ความคุ้มครองสิทธิมนุษยชนของกลุ่มบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศภายใต้หลักการห้ามเลือกปฏิบัติ ด้วยเหตุนี้รัฐสมาชิกจึงมีหน้าที่ต้องปฏิบัติตามพันธกรณีดังกล่าว ในบางประเทศจึงได้กำหนดให้วิถีทางเพศและอัตลักษณ์ทางเพศเป็นส่วนหนึ่งในบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญ ในขณะที่ประเทศส่วนใหญ่รวมถึงประเทศไทยอาศัยการตีความหลักการห้ามเลือกปฏิบัติเพราะเหตุแห่งเพศให้ครอบคลุมถึงวิถีทางเพศและอัตลักษณ์ทางเพศ ซึ่งการคุ้มครองจะมีประสิทธิภาพเพียงใดขึ้นอยู่กับความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องความหลากหลายทางเพศของผู้บังคับใช้กฎหมายเป็นสำคัญ