ความสัมพันธ์ระหว่างจิตกรรมฝาผนังพม่ากับจิตรกรรมฝาผนังสยามและล้านนา ระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 17 ถึงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 19

Abstract

เป็นเวลาไม่ถึง 20 ปีภายหลังการเสียกรุงศรีอยุธยาแก่พม่าในปี ค.ศ. 1767 การปฏิวัติด้านการเขียนภาพได้เกิดขึ้นที่พุกาม ดังหลักฐานในโบราณสถานเดี่ยวๆ หลังหนึ่ง ซึ่งรวบรวมนวัตกรรมใหม่ๆ กว่าสิบลักษณะซึ่งได้เกิดขึ้นเป็นเวลา 150 ถึง 50 ปีมาแล้วในงานจิตรกรรมฝาผนังสยามเข้าไว้ด้วยกัน ภาพจิตรกรรมฝาผนังในโบราณสถานดังกล่าว คือ อานันดาโอวจาวง์ เสร็จสมบูรณ์ในปี ค.ศ. 1786 รวมทั้งจิตรกรรมฝาผนังในอุโบสถอุปาลีเต่ยซึ่งกำหนดอายุอยู่ใน ค.ศ. 1794 และจิตรกรรมฝาผนังของกัมมะจาวง์ อู พยา และเฉว่จาวง์ อู พยา กำหนดอายุใน ค.ศ. 1790 จนสิ้นสุดทศวรรษที่ 1800 สามารถจัดตั้งเป็นกลุ่มจิตรกรรมที่มีลักษณะสอดคล้องกันซึ่งผู้เขียนได้ขนานนามว่า“แบบอานันดา” ในต้นคริสต์ศตวรรษที่ 19 เทคนิควิธีการและคุณค่าความงามแบบใหม่ในงานจิตรกรรมฝาผนังเหล่านี้ได้แพร่กระจายออกไปนอกพุกาม ขณะที่ธรรมเนียมนิยมในการเขียนภาพแบบพม่าก็ยังคงรักษาไว้ได้อย่างเข้มแข็งในระดับพื้นฐาน หากพิจารณาถึงอิทธิพลเชิงมโนทัศน์ นวัตกรรมแบบสยามเหล่านี้ซึ่งเริ่มต้นขึ้นเป็นครั้งแรกที่อานันดาโอวจาวง์ ได้กลายเป็นตัวแปรในระดับรากฐานต่อการปฏิวัติงานจิตรกรรมฝาผนังพม่า ทั้งยังยอมรับการพัฒนาอย่างรวดเร็วเกี่ยวกับหนึ่งในบรรดาการเปลี่ยนแปลงราวกับละครที่สุดนับตั้งแต่ยุคพุกามเป็นต้นมา นั่นคือการเปลี่ยนจากภาพเล่าเรื่องพระพุทธเจ้า มาสู่ภาพเล่าเรื่องสังคมชาวพุทธ ดังหลักฐานที่พบในงานจิตรกรรมฝาผนังนับตั้งแต่ครึ่งแรกของคริสต์ศตวรรษที่ 18