การศึกษาพระพุทธรูปทรงเครื่องศิลปะพม่า วัดม่อนปู่ยักษ์ เมืองลำาปาง

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาถึงประวัติความเป็นมา แนวคิด รูปแบบและเทคนิควิธีการสร้างพระพุทธรูปทรงเครื่องศิลปะพม่า วัดม่อนปู่ยักษ์ เมืองลำปาง พร้อมทั้งทำการอนุรักษ์องค์พระพุทธรูปที่ชำรุดเสียหาย โดยใช้ความรู้ด้านการอนุรักษ์ศิลปกรรมและด้านวิทยาศาสตร์ในการอนุรักษ์ ตลอดจนการสร้างพระพุทธรูปองค์จำลอง ด้วยองค์ความรู้ที่ได้รับจากการศึกษาวิจัยเบื้องต้นมาเป็นแนวทางซึ่งมีแนวคิด รูปแบบ และเทคนิควิธีการสร้างที่สะท้อนถึงภูมิปัญญาท้องถิ่น ผลการวิจัยพบว่าพระพุทธรูปทรงเครื่องศิลปะพม่า สกุลช่างมัณฑะเลย์ วัดม่อนปู่ยักษ์ เมืองลำปาง เป็นพระพุทธรูปปางโปรดพญาชมพูบดีที่ได้รับอิทธิพลด้านประติมานวิทยาจากพระพุทธปฏิมาสกุลช่างไทใหญ่ และมีพุทธลักษณะที่สะท้อนความหมายเชิงสัญลักษณ์แนวคิดมหาปุริสลักขณะ สัญลักษณ์ปางพระพุทธปฏิมา สัญลักษณ์พระพุทธเจ้าองค์ ปัจจุบัน และสัญลักษณ์จากวัสดุที่ใช้ในการสร้าง โดยเฉพาะคติความเชื่อเรื่องอานิสงส์การสร้างพระพุทธรูปด้วยเกสรดอกไม้เพื่อถวายเป็นพุทธบูชาและสืบทอดพระพุทธศาสนา ด้วยกรรมวิธีการสร้างงานศิลปะเครื่องเขิน ซึ่งเป็นลักษณะพิเศษในงานพุทธศิลป์ของพม่าและไทใหญ่ สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นจากประเทศพม่าแล้วอัญเชิญมาประดิษฐานในวิหารไม้วัดม่อนปู่ยักษ์เมื่อประมาณ 150 ปีก่อน ส่วนการอนุรักษ์พระพุทธรูปที่ชำรุดให้กลับมามีสภาพที่มั่นคงแข็งแรงนั้นได้ทำการตรวจสอบองค์ประกอบและคุณสมบัติของวัสดุที่ใช้ในการสร้างพระพุทธรูปด้วยกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอน รวมทั้งปฏิบัติการอนุรักษ์โดยใช้ความรู้ด้านเทคนิคและกระบวนการอนุรักษ์งานศิลปกรรมประกอบกับความรู้จากการศึกษาวิจัย นอกจากนี้ ผู้วิจัยได้สร้างพระพุทธปฏิมาองค์จำลองโดยนำองค์ความรู้จากการศึกษาวิจัยเบื้องต้นมาเป็นแนวทาง ด้วยแนวคิด รูปแบบเทคนิควิธีการที่สะท้อนถึงคติความเชื่อและภูมิปัญญาท้องถิ่น ผสมผสานกับความรู้ทางด้านทัศนศิลป์ในปัจจุบัน ทั้งนี้ หัวใจสำคัญของผลการศึกษาวิจัยครั้งนี้ คือ องค์พระพุทธรูปได้กลับมามีสภาพที่มั่นคงแข็งแรงและเกิดองค์ความรู้เรื่องการอนุรักษ์พระพุทธรูปศิลปะพม่าในล้านนา ตลอดจนสร้างความภาคภูมิใจแก่ผ้คู นในชุมชนท้องถิ่น เพื่อเป็นการอนุรักษ์และสืบทอดมรดกทางวัฒนธรรมของชาติอย่างยั่งยืน