รูปแบบเครื่องแต่งกาย ในพิธีกรรมฟ้อนผีของชาวล้านนา

Abstract

การศึกษาวิจัยเรื่อง “รูปแบบเครื่องแต่งกายในพิธีกรรมฟ้อนผีของชาวล้านนา” เป็นการศึกษาถึงที่มา แนวความคิด ตลอดจนคติความเชื่อแห่งพีธีกรรมที่สามารถน้อมนำไปสู่ลักษณะหรือการแสดงออกด้านเครื่องแต่งกายในรูปแบบต่างๆ ของพิธีกรรมฟ้อนผี จากการศึกษาวิจัยพบว่า พิธีกรรมฟ้อนผียังคงถือปฏิบัติกันอย่างมากในเขตจังหวัดเชียงใหม่ จังหวัดลำพูน และจังหวัดลำปาง โดยเหตุผลแรงจูงใจในการประกอบพิธีกรรมนั้นอาจจะมิใช่เพียงแค่การเคารพบูชาวิญญาณบรรพบุรุษเพียงอย่างเดียว แต่เป็นการสื่อแสดงถึงความมีอำนาจและความมีหน้ามีตาในสังคม ซึ่งเครื่องแต่งกายก็สามารถแสดงถึงสัญญะในด้านนี้ได้เป็นอย่างดี นอกจากนี้ ในมิติทางความเชื่อดั้งเดิมนั้นยังเป็นแรงผลักดันสำคัญให้เกิดหลักปฏิบัติทางจารีตอันเคร่งครัด เกี่ยวกับเครื่องแต่งกายและเครื่องประดับไปจนถึงส่วนประกอบต่างๆ ซึ่งได้เชื่อมโยงไปถึงนัยความหมายของรากเหง้าแห่งเผ่าพันธุ์ หรือแม้กระทั่งการนำไปใช้ในเชิงสัญลักษณ์อันสลับซับซ้อนมากขึ้น เช่น ภูมิหลัง ที่มา หรือระดับชั้นของสายผีในแต่ละตระกูล เช่น กลุ่มตระกูลสายผีมด กลุ่มตระกูลสายผีเม็ง หรือแม้กระทั่งกลุ่มสายผีที่แพร่กระจายเข้ามาจากต่างประเทศ เช่น จีนและอินเดีย เป็นต้น

เครื่องแต่งกายฟ้อนผีได้ช่วยเพิ่มสีสันและความงามจนกลายเป็นเอกลักษณ์อันโดดเด่นแห่งพิธีกรรม สามารถแสดงถึงทัศนคติด้านสุนทรียะขั้นพื้นฐานที่ชาวบ้านได้แสดงออกมาอย่างจริงใจ โดยอาศัยพิธีกรรมการฟ้อนรำเป็นสื่อความหมายเพื่อติดต่อกับอำนาจอันศักดิ์สิทธิ์อย่างเคารพนบนอบ ทั้งนี้ก็เพื่อให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ตามความเชื่อแห่งตนนั้นเกิดความพึงพอใจแล้วช่วยเหลือจนสามารถบรรลุวัตถุประสงค์ต่างๆ ได้ เช่น การฟ้อนรำเพื่อให้เกิดความอุดมสมบูรณ์ การฟ้อนรำเพื่อให้หายจากอาการเจ็บไข้ได้ป่วย หรือฟ้อนรำเพื่อแสดงออกถึงความกตัญญูกตเวทีต่อบรรพบุรุษ เป็นต้น ผลจากการศึกษาวิจัยในครั้งนี้ ผู้วิจัยคาดว่าจะเป็นประโยชน์ในเชิงวิชาการต่อนักศึกษาและบุคคลที่มีความสนใจในเรื่องราวของเครื่องแต่งกายอันมีผลสืบเนื่องมาจากคติความเชื่อเรื่องการฟ้อนผีของชาวล้านนา