ศิลปะจีนร่วมสมัย หนึ่งศตวรรษจากอดีตสู่ปัจจุบัน

Abstract

ความเปลี่ยนแปลงที่นำศิลปะจีนจากสมัยใหม่ไปสู่ศิลปะจีนร่วมสมัยนั้น เกิดขึ้นในช่วงระยะเวลาหนึ่งศตวรรษที่ผ่านมาจากการก่อตั้งสาธารณรัฐจีนเมื่อ ค.ศ. 1911 และสาธารณรัฐประชาชนจีนเมื่อ ค.ศ. 1949 ภายใต้ระบอบการปกครองสังคมนิยมคอมมิวนิสต์ ในอดีตนั้น ศิลปะในประเทศจีนจะอยู่ในกรอบความคิดเก่า จนกระทั่งเกิดความเคลื่อนไหวทางศิลปะครั้งแรก คือ เหตุการณ์ขบวนการ 4 พฤษภาคม ค.ศ. 1919 เมื่อนักศึกษาจีนและปัญญาชนได้พากันเดินขบวนเรียกร้องให้มีการปฏิรูปประเทศและการเรียนรู้วิทยาการสมัยใหม่จากต่างแดน ทำให้หลังจากนั้นเป็นต้นมาได้เกิดความแพร่หลายทางความคิดจากกลุ่มศิลปินที่สำเร็จการศึกษาจากต่างประเทศ ภายใต้แนวความคิดที่ว่า “วาดศิลปะตะวันตกเพื่อศิลปะจีน” หรือหมายถึง “การนำเอาความรู้และวิทยาการใหม่เพื่อให้เกิดการพัฒนาไปสู่ศิลปะจีนใหม่” เมื่อจีนผลัดแผ่นดินไปเป็นระบอบคอมมิวนิสต์ ได้มีการกำหนดนโยบายการสร้างศิลปะเพื่อรับใช้อุดมการณ์สังคมนิยม กลายเป็นศิลปะสะท้อนชีวิตของ ประชาชนและรับใช้การปฏิวัติ ภายใต้นโยบายที่มีคำขวัญที่ว่า “ให้ร้อยบุปผาบานสะพรั่ง ร้อยสำนักประชันแข่ง”แต่ทว่า การแสดงออกทางศิลปะต่างๆ ก็ได้ยุติลงเมื่อเกิดการปฏิวัติวัฒนธรรม ศิลปะกลายมาเป็นเครื่องมือเพื่อโฆษณาชวนเชื่อตามแบบอย่างสังคมนิยม จนกระทั่งในที่สุด เมื่อการปฏิวัติวัฒนธรรมจบสิ้นลง พร้อมๆกับการประกาศนำจีนไปสู่ความก้าวหน้าด้วยนโยบาย “4 ทันสมัย” มีการนำระบบตลาดเสรีของทุนนิยมมาประยุกต์ใช้กับการพัฒนาเศรษฐกิจภายใต้ระบอบการปกครองแบบคอมมิวนิสต์จัดตั้งเขตเศรษฐกิจพิเศษและการสร้างประเทศจีนใหม่ด้วยรูปแบบ “หนึ่งประเทศสองระบบ” จีนดำเนินนโยบายเปิดประตูสู่โลกภายนอกอย่างเต็มที่ ทำให้กระแสอิทธิพลศิลปะตะวันตกจากโลกเสรีหลั่งไหลเข้าสู่การเปลี่ยนแปลงของวงการศิลปะจีนสมัยใหม่เพิ่มขึ้นทวีคูณ ได้มีการรวมตัวกันของศิลปินรุ่นใหม่ผู้มีอุดมการณ์ร่วมกันในแนวทางทำงานศิลปะแบบเดียวกันเป็นกลุ่มศิลปะ