“มานุษยวิทยาแบบคนมองคน”: ข้อสังเกตเบื้องต้นว่าด้วย กำาเนิดและพัฒนาการของงาน ชาติพันธุ์นิพนธ์ในสยาม

Abstract

กำาเนิดและพัฒนาการของวิชามานุษยวิทยาในสยามประเทศไม่ได้ เริ่มต้นเพราะโครงการวิจัยไทยแลนด์-คอร์แนลในช่วงหลังสงครามโลกครั้ง ที่สอง เนื้อหาหลักของบทความนี้ต้องการจะขยายเพดานประวัติศาสตร์ ของวชิามานษุยวทิยาออกไปอยา่งนอ้ยกใ็นชว่งทชี่นชนั้นำาสยามสรา้งชาติ และเปิดประตูสู่ความทันสมัยตามแบบตะวันตกในรัชสมัยของรัชกาลที่ 4 เป็นต้นมา ผู้เขียนนำาเสนอว่าวิชามานุษยวิทยาแบบ “คนมองคน” นั้น มีรากฐานอยู่ที่จารีตงานชาติพันธุ์นิพนธ์ โดยเฉพาะจารีตงานที่ชนชั้นสูง ข้าราชการ และปัญญาชนสยามเป็นผู้สร้างขึ้น จารีตงานชาติพันธุ์นิพนธ์ ของสยามมีพัฒนาการอย่างแนบแน่นอยู่กับระบบวัฒนธรรมการผลิต บริโภคและส่งผ่านองค์ความรู้แบบดั้งเดิมของไทย โดยเฉพาะวัฒนธรรม ราชการแบบเจ้าขุนมูลนาย (วัง) และวัฒนธรรมพุทธศาสนา (วัด) ด้วย จารีตงานชาติพันธุ์นิพนธ์เหล่านี้ วิชามานุษยวิทยาจึงมีรากเหง้าและ ตำาแหนง่แหง่ทใี่นสงัคมไทยมานานกอ่นการมาเยอืนของการเรยีนการสอน และการวจิยัทางมานษุยวทิยาตามแนวตะวนัตกในสถาบนัการศกึษาอยา่ง เป็นทางการ