จากนอกสู่ใน: ลักษณะของเรือนและที่ว่างในเรือนไทลื้อในเมืองล่า สิบสองปันนา

Abstract

บทความนี้มุ่งศึกษาลักษณะของบ้านเรือนและที่ว่างจากภายนอกสู่ภายในเรือนพื้นถิ่นไทลื้อผ่านกรณีศึกษาที่บ้านแวนและบ้านโลงนิม เมืองล่า สิบสองปันนา เพื่อวิเคราะห์ภูมิปัญญาพื้นถิ่นจากภาคสนามวิจัยเกี่ยวกับลักษณะเรือนสู่พื้นที่ว่างในเรือน เป็นฐานความรู้สู่การศึกษาลักษณะเฉพาะของเรือนพื้นถิ่นไทลื้อ โดยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยการสำรวจ สังเกตและสัมภาษณ์ในประเด็นของลักษณะบ้านลักษณะเรือนในเชิงรูปทรง ผังและพื้นที่ใช้สอยภายใน และที่ว่างในเรือนในเชิงของลำดับ การเชื่อมต่อ และการปิดล้อมของที่ว่าง ผลการศึกษาพบว่าเรือนไทลื้อมีลักษณะทางสถาปัตยกรรมที่เฉพาะตัวของกลุ่มชาติพันธุ์ไท ลักษณะทางสถาปัตยกรรมนี้มีผลต่อการจัดวางที่ว่างภายในโดยเฉพาะในเชิงของความสัมพันธ์เชิงกายภาพของพื้นที่ที่เน้นลำดับและการเชื่อมต่อตามการใช้งาน วิถีชีวิต ตลอดจนระบบสังคม การปิดล้อมเรือนมีผลให้เกิดพื้นที่ภายในที่มีลักษณะต่างกัน อาทิ ในเชิงทึบ-โปร่ง สว่าง-มืด ส่วนตัว-สาธารณะ ศักดิ์สิทธิ์-สามัญ ทำให้เกิดสุนทรียะที่เฉพาะตัวของแต่ละพื้นที่ที่ประกอบสร้างเป็นคุณค่าความงามในองค์รวมของสถาปัตยกรรม ลักษณะเฉพาะของที่ว่างที่พบนี้มีทั้งที่เป็นไปตามวิถีชีวิตแบบดั้งเดิมของชาวไทลื้อและที่เปลี่ยนแปลงไปที่ตามพลวัตปัจจัยในปัจจุบัน การศึกษาลักษณะของที่ว่างในเรือนพื้นถิ่นไทลื้อนี้ทำให้เกิดความเข้าใจภูมิปัญญาที่อยู่ในวิถีชีวิตประจำวัน และสามารถเสนอแนวทางในการต่อยอดเพื่อการออกแบบที่ว่างภายในในสถาปัตยกรรมร่วมสมัยได้ดียิ่งขึ้น