Demographic and clinical factors associated with change of drug regimen due to adverse drug reactions among new tuberculosis patients in the upper north and upper northeast of Thailand: A secondary data analysis from a routine regional TB reporting system

Abstract

วัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาปัจจัยด้านประชากรและคลินิกที่สัมพันธ์กับการเปลี่ยนยารักษาวัณโรคที่มีสาเหตุจาก การแพ้ยาในกลุ่มผู้ป่วยวัณโรครายใหม่ที่ขึ้นทะเบียนรักษาในเขตภาคเหนือตอนบนและภาคอีสานตอนบนของ ประเทศไทย วิธีการศึกษา ดำเนินการศึกษาแบบตัดขวางเชิงวิเคราะห์ (cross-sectional study) ในกลุ่มผู้ป่วยวัณโรคราย ใหม่ ที่ขึ้นทะเบียนรักษาในพื้นที่รับผิดชอบของ สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 10 (ภาคเหนือตอนบน) ตั้งแต่ วันที่ 1 ตุลาคม 2551 ถึง 30 กันยายน 2556 และสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 6 (ภาคอีสานตอนบน) ตั้งแต่ วันที่ 1 ตุลาคม 2555 ถึง 30 กันยายน 2556 โดยเก็บข้อมูลด้านประชากร ด้านคลินิก และข้อมูลการเปลี่ยนยา วัณโรคที่มีสาเหตุจากการแพ้ยา จากฐานข้อมูลโปรแกรมบริหารงานคลินิกวัณโรคระดับเขตในพื้นที่ศึกษา ดำเนินการหาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยด้านประชากรและคลินิกกับการเปลี่ยนยาวัณโรคที่มีสาเหตุจากการ แพ้ยาโดยใช้การวิเคราะห์หาความสัมพันธ์แบบพหุตัวแปรด้วยการทดสอบแบบถดถอยโลจิสติก ผลการศึกษา จากข้อมูลผู้ป่วยวัณโรครายใหม่จำนวน 26,444 ราย ในพื้นที่ภาคเหนือตอนบน และ 5,982 ราย ในพื้นที่ภาคอีสานตอนบน พบอุบัติการณ์ของการเปลี่ยนยาวัณโรคที่มีสาเหตุจากการแพ้ยาที่ร้อยละ 2.01 ผล การวิเคราะห์หาความสัมพันธ์แบบพหุตัวแปรในกลุ่มประชากรศึกษาทั้งหมดพบว่า ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการ เปลี่ยนยาที่มีสาเหตุจากการแพ้ยา ได้แก่ ผู้สูงอายุ ขึ้นทะเบียนรักษาในพื้นที่ภาคเหนือตอนบน เพศหญิง การติดเชื้อเอชไอวีร่วม การกินยาต้านไวรัสเอชไอวีร่วม การกินยาวัณโรคแบบแยกเม็ด ความดันโลหิตสูง โรค ไตเรื้อรัง โรคตับ และโรคมะเร็ง สรุปผลการศึกษา การมีโรคตับร่วมเป็นปัจจัยที่สัมพันธ์กับการเปลี่ยนยาวัณโรคที่พบได้ทั้งสองพื้นที่ ดังนั้น การศึกษาเชิงทดลองทางคลินิกในอนาคตเพื่อหาวิธีการป้องกันผลข้างเคียงจากยาในกลุ่มประชากรนี้ จึงเป็น สิ่งจำเป็นที่ต้องการการศึกษาต่อไป สำหรับผู้ป่วยวัณโรครายใหม่ที่มีปัจจัยสัมพันธ์อื่นๆร่วม มีความจำเป็นที่จะ ต้องเฝ้าระวังการแพ้ยาในระหว่างการรักษา ตามความเหมาะสมของแต่ละพื้นที่