ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการใช้บริการสุขภาพระดับปฐมภูมิ ของคนพิการทางการเคลื่อนไหว

Abstract

คนพิการทางการเคลื่อนไหวมีข้อจำกัดในการไปใช้บริการสุขภาพ ซึ่งเป็นผลมาจากการมีความบกพร่องหรือการสูญเสียความสามารถของอวัยวะในการเคลื่อนไหว คนพิการในชุมชนควรได้รับบริการสุขภาพเบื้องต้นในสถานบริการสุขภาพระดับปฐมภูมิในชุมชน การศึกษาวิจัยที่ผ่านมาพบว่าคนพิการไปรับบริการสุขภาพในสถานบริการสุขภาพระดับปฐมภูมิในชุมชนค่อนข้างน้อย การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุปะสงค์เพื่อปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการใช้บริการสุขภาพระดับปฐมภูมิของคนพิการทางการเคลื่อนไหว การวิจัยเชิงทำนายครั้งนี้ใช้กรอบแนวคิดรูปแบบพฤติกรรมการใช้บริการสุขภาพของอเดย์และแอนเดอร์เซน มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา (1) พฤติกรรมการใช้บริการสุขภาพระดับปฐมภูมิ (2) ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยนำ ได้แก่ เพศ อายุ การศึกษา ทัศนคติต่อหน่วยบริการระดับปฐมภูมิ เครือข่ายทางสังคม ปัจจัยเอื้อ ได้แก่ รายได้ การได้รับความช่วยเหลือในการเดินทางไปรับบริการสุขภาพ ระยะทางระหว่างบ้านและสถานบริการ และปัจจัยความต้องการ ได้แก่ ระดับความพิการ กับพฤติกรรมการใช้บริการสุขภาพระดับปฐมภูมิ และ(3) อำนาจการทำนายพฤติกรรมการใช้บริการสุขภาพระดับปฐมภูมิของปัจจัยดังกล่าวข้างต้น ในกลุ่มตัวอย่างที่อาศัยอยู่ในเขตอำเภอสารภี จังหวัดเชียงใหม่ จำนวน 114 คน วิเคราะห์อำนาจการทำนายโดยใช้การวิเคราะห์ความถดถอยโลจิสติค (logistic regression analysis)

ผลการศึกษาพบว่า

1. กลุ่มตัวอย่าง ร้อยละ 47.40 เคยไปใช้บริการสุขภาพระดับปฐมภูมิ และร้อยละ 52.60 ไม่เคยไปใช้บริการ

2. คนพิการที่มีเครือข่ายทางสังคมและระดับความพิการที่แตกต่างกันมีพฤติกรรมการใช้บริการสุขภาพระดับปฐมภูมิแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .05)

3. เครือข่ายทางสังคม ระดับความพิการ และเพศหญิง สามารถทำนายพฤติกรรมการไปใช้บริการสุขภาพระดับปฐมภูมิได้ ดังนี้ เครือข่ายทางสังคม (OR = 1.09; 95% CI = 1.01-1.18) ระดับความพิการ (OR = 0.98; 95% CI = 0.97-0.99) และเพศหญิง (OR = 0.45; 95% CI = 0.18 - 0.99 )

ผลการวิจัยครั้งนี้ทำให้ได้ข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับพฤติกรรมไปใช้บริการสุขภาพระดับปฐมภูมิของคนพิการทางการเคลื่อนไหวในชุมชน และปัจจัยทำนายพฤติกรรมที่พบ สามารถนำไปใช้ออกแบบกิจกรรมพยาบาลเพื่อส่งเสริมให้คนพิการไปใช้บริการสุขภาพ ตลอดจนให้ข้อเสนอแนะต่อผู้มีส่วนในการออกแบบวางแผนนโยบายสุขภาพทั้งในระดับท้องถิ่นและระดับชาติ เพื่อให้คนพิการได้รับการดูแลสุขภาพ และการฟื้นฟูสภาพอย่างมีคุณภาพและทั่วถึงต่อไป