ชีววิทยาของไร Tyrophagus pacificusFan & Zhang (Acari: Acaridae)ที่เข้าทำลายเห็ดถั่งเฉ้าสีทอง

Abstract

เห็ดถั่งเฉ้าสีทอง Cordyceps militaris (L.) Link เป็นเห็ดที่มีความสำคัญทางการแพทย์ เนื่องจากมีสรรพคุณทางยา ทำให้เห็ดมีราคาแพง จึงมีผู้สนใจนำมาเพาะเลี้ยงในห้องปฏิบัติการเป็นจำนวนมาก แต่เกิดปัญหาไร Tyrophagus pacificus Fan & Zhang เข้าทำลาย ซึ่งเป็นไรที่ไม่เคยมีรายงานการศึกษาในประเทศไทย จึงได้ทำการศึกษาชีววิทยาของไรชนิดนี้ พบว่า ตัวเต็มวัยเพศเมียมีลักษณะทางสัณฐานวิทยาที่สำคัญ คือ ถุงเก็บสเปิร์มที่แคบยาว และขยายออกบริเวณฐาน ส่วนของฐานมีลักษณะแบน สำหรับไรตัวเต็มวัยเพศผู้มีอวัยวะสืบพันธุ์เพศผู้ยาวโค้งย้อนกลับลงมาบริเวณฐาน และจากการศึกษาวงจรชีวิตของไร T. pacificus บนเชื้อรา C. militaris ที่เพาะเลี้ยงบนอาหารเลี้ยงเชื้อ PDA อายุ 15 วัน ในห้องปฏิบัติการที่มีอุณหภูมิเฉลี่ย 19.89 ± 0.44 องศาเซลเซียส ความชื้นสัมพัทธ์ 82.52 ± 5.01 เปอร์เซ็นต์ พบว่า ไร T. pacificus มีการเจริญเติบโต 5 ระยะ คือ ระยะไข่เฉลี่ย 7.13 ± 2.07 วัน ตัวอ่อน เฉลี่ย 0.96 ± 0.00 วัยรุ่นที่ 1 เฉลี่ย 1.97 ± 0.02 วัยรุ่นที่ 2 เฉลี่ย 3.87 ± 0.37 และ ระยะจากไข่ถึงตัวเต็มวัยเฉลี่ย 14.34 ± 1.48 วัน แสดงให้เห็นว่าไร T. pacificus มีวงจรชีวิตสั้น ทำให้สามารถเพิ่มขยายปริมาณได้อย่างรวดเร็ว จึงจัดเป็นไรศัตรูสำคัญที่อาจก่อให้เกิดความเสียหายในเห็ดถั่งเฉ้าสีทองได้ ดังนั้นการศึกษาวงจรชีวิตดังกล่าว จึงสามารถใช้เป็นฐานข้อมูลในการคาดการณ์ความเสียหาย และเป็นแนวทางในการป้องกันกำจัดไรศัตรูเห็ดถั่งเฉ้าสีทอง