การปรับเปลี่ยนการใช้สอยอาคารบ้านพักอาศัยพื้นถิ่นเพื่อรองรับการท่องเที่ยว ในย่านวัดเกต จังหวัดเชียงใหม่

Abstract

บทความนี้มุ่งศึกษาการปรับเปลี่ยนการใช้สอยอาคารที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน ผ่านการทำความเข้าใจ ลักษณะการใช้งานอาคารบ้านพักอาศัยพื้นถิ่น กระบวนการดำเนินงาน และปัจจัยที่ส่งผลต่อการปรับเปลี่ยนการใช้สอยที่เกิดขึ้นในพื้นที่ย่านวัดเกต โดยกำหนดศึกษาเฉพาะอาคารที่เป็นบ้านพักอาศัย รวมถึงเรือนค้าขาย ประเภทเรือนไม้และเรือนกึ่งไม้กึ่งปูน ที่ถูกปรับเปลี่ยนการใช้สอย เพื่อรองรับกิจกรรมการท่องเที่ยวเท่านั้น วิธีการวิจัย ประกอบด้วยการรวบรวมข้อมูล สำรวจภาคสนามและสัมภาษณ์เชิงลึกในกรณีศึกษาที่สมัครใจให้ข้อมูลจำนวน 21 โครงการ จากโครงการทั้งหมด 25 โครงการ แล้วนำมาวิเคราะห์ข้อมูลที่รวบรวมได้ มาเปรียบเทียบกับแนวทางการดำเนินงานตามหลักการสากล เพื่อให้ทราบจุดแข็งและจุดอ่อนของกระบวนการปรับเปลี่ยนการใช้สอยภายในย่าน เพื่อสามารถนำมาพัฒนาประสิทธิภาพการดำเนินงานในย่านวัดเกตและประยุกต์ใช้กับชุมชนที่มีบริบทใกล้เคียงกันต่อไป ผลการศึกษาพบว่า กระบวนการการปรับเปลี่ยนการใช้สอยอาคารบ้านพักอาศัยพื้นถิ่นในย่านวัดเกตส่วนใหญ่ ไม่ได้ดำเนินการตามขั้นตอนและหลักการสากล แต่เป็นการดำเนินการตามความเข้าใจในคุณค่าความสำคัญของอาคาร โดยมีปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อการปรับเปลี่ยนการใช้สอยในย่าน คือ ลักษณะกายภาพของอาคาร การให้คุณค่าความสำคัญต่ออาคารของผู้ดำเนินการ โดยสัมพันธ์ กับการถือครองกรรมสิทธิ์ที่ดิน และการเป็นชุมชนอนุรักษ์ที่เข้มแข็ง มีข้อเสนอแนะ 3 ด้าน คือ 1) ด้านนโยบาย ภาครัฐควรให้ความรู้และให้การสนับสนุนในเรื่องการปรับเปลี่ยนการใช้สอย และควรทำแผนพัฒนาพื้นที่เฉพาะร่วมกับชุมชน 2) ด้านผู้ประกอบการในย่าน ควรรักษาความเข้มแข็งของชุมชน และส่งเสริมความร่วมมือภายในชุมชน 3) ด้านการศึกษา ควรมีการศึกษาข้อมูลเชิงช่าง และขยายขอบเขตการศึกษาไปสู่อาคารสมัยใหม่ด้วย