ว่าด้วยมโนทัศน์ “การปฏิบัติ” และ ปฏิบัติการของนักมานุษยวิทยา

Abstract

นับจากช่วงปลายปี 2511 ข้าพเจ้ามาเยือนและอาศัยอยู่ในภาคเหนือ ของประเทศไทยราวๆ 2 ปี ในช่วงเวลาดังกล่าวข้าพเจ้ายังไม่ได้รู้จักหรือ ติดต่อกับนักวิชาการในมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ยกเว้นการได้พบกับผู้ช่วย ศาสตราจารย์ ดร. สุเทพ สุนทรเภสัช ในช่วงสั้นๆ ก่อนหน้านั้นข้าพเจ้า พบกับอาจารย์พัทยา สายหู ซึ่งเป็นผู้ให้คำ ปรึกษา (เกี่ยวกับการทำ วิจัย ในภาคเหนือของไทย) ทว่าต่อมาในปี 2519 เมื่อข้าพเจ้ากลับมาทำ งานวิจัยในภาคเหนืออีกครั้งหนึ่ง สถานการณ์แตกต่างออกไปอย่างสิ้นเชิง มาคราวนี้ เชียงใหม่กลับคึกคักมีชีวิตชีวา ข้าพเจ้าพบกับบรรดานักวิชาการ ทั้งนักมานุษยวิทยาและนักประวัติศาสตร์ และหนึ่งในนั้นที่โดดเด่นยิ่งคือ อานันท์ กาญจนพันธุ์ ตลอดเวลาที่ผ่านมาในฐานะปัญญาชน อานันท์ ได้เข้าร่วมเคลื่อนไหวในเวทีวิชาการทั้งในระดับท้องถิ่น ระดับชาติ ระดับ ภูมิภาค และระดับนานาชาติ นักวิชาการหลายท่านได้เขียนทบทวนและ ชี้ชวนให้ขบคิดเกี่ยวกับผลงานการศึกษาอันทรงคุณค่าของท่านไปมากแล้ว ในบทความนี้ข้าพเจ้าจึงจะไม่กล่าวถึงอานันท์ กาญจนพันธุ์ โดยตรง ทว่าจะลองเสนอบางแง่มุมเพิ่มเติมต่อการทำ ความเข้าใจชีวิตปัญญาชนของ อานันท์ ผ่านชุดของคำ จ นวนหนึ่ง คือ มานุษยวิทยา ปัญญาชน ปฏิบัติการ และแนวคิดซึ่งถือเป็นสาระสำ คัญของบทความนี้ นั่นคือ “การปฏิบัติ”