ชนิดและความสัมพันธ์ของมดที่อยู่ร่วมกับเพลี้ยหอยสีเขียวบนต้นกาแฟอะราบิกาในภาคเหนือของประเทศไทย

Abstract

การศึกษาชนิดและความสัมพันธ์ของมดกับเพลี้ยหอยสีเขียว Coccus viridis บนต้นกาแฟอะราบิกาในพื้นที่ภาคเหนือ ที่ความสูงจากระดับน้ำทะเลแตกต่างกัน 3 ระดับ ได้แก่ 1) ที่ระดับความสูงประมาณ 930 เมตร บ้านป่าเมี่ยง อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ 2) ที่ความสูง 1,200 เมตร บ้านขุนลาว อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย และ 3) ที่ระดับความสูง 1,350 เมตร บริเวณสถานีวิจัยเกษตรที่สูงขุนช่างเคี่ยนไร่หน้า (ขุนช่างเคี่ยน) อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ ได้สำรวจพบมดที่อยู่บนทรงพุ่มของต้นกาแฟทั้งหมด 78 ชนิด 27 สกุล จาก 6 วงศ์ย่อย ในจำนวนนี้ พบที่บ้านป่าเมี่ยง 51 ชนิด 22 สกุล 6 วงศ์ย่อย พื้นที่บ้านขุนลาว 45 ชนิด 19 สกุล 5 วงศ์ย่อย และพื้นที่ขุนช่างเคี่ยน 33 ชนิด 18 สกุล 5 วงศ์ย่อย และพบว่ามดและเพลี้ยหอยสีเขียวระบาดมากในช่วงฤดูฝน และมีแนวโน้มลดจำนวนลงในช่วงฤดูแล้ง พื้นที่บ้านป่าเมี่ยงพบการระบาดของเพลี้ยหอยสีเขียวมากที่สุด ในขณะที่พื้นที่ขุนช่างเคี่ยนมีการระบาดน้อยที่สุด จำนวนมดกับจำนวนเพลี้ยหอยสีเขียวมีแนวโน้มความสัมพันธ์กันในเชิงบวก การศึกษานี้พบมดที่อยู่ร่วมต้นกาแฟเดียวกับเพลี้ยหอยสีเขียว ทั้งหมด 48 ชนิด และในจำนวนนี้มีมด 12 ชนิดที่มีปฏิสัมพันธ์ร่วมกับเพลี้ยหอยสีเขียว ได้แก่ Dolichoderus butteli, Dolichoderus feae, Dolichoderus taprobanae, Dolichoderus thoracicus, Tapinoma melanocephalum, Technomyrmex albipes, Technomyrmex modiglianii, Technomyrmex yamanei, Anoplolepis gracilipes, Oecophylla smaragdina, Crematogaster rogenhoferi และ Pheidole dugasi.